Kesatuan

Pengenalan

• Sesuatu rekaan yang baik mempunyai kesatuan (unity).
• Kesatuan pada sesebuah rekaan itu tercapai apabila ke semua unsur- unsur di dalamnya menjadi satu idea ataupun tema yang menyeluruh.
• Sekiranya terdapat satu atau lebih bahagian rekaan atau corak yang bercanggah dengan bahagian lain, maka gubahan itu tidak akan mempunyai kesatuan.
• Kesatuan menjadikan sesuatu reka corak itu lengkap.
• Kesatuan dan kepelbagaian saling lengkap melengkapi seperti ruang negatif dan positif, jalinan tampak dan sentuh atau ruang ilusi dan ruang konkrit.

Warna kontra, harmoni, kepelbagaian, dan elemen imbangan simetri tulen digunakan untuk menyerlahkan keindahan wau.

Tajuk: Chop Suey
Pelukis: Edward Hopper

Unsur- unsur bentuk, kontra, rupa dan ruang dapat dilihat dengan jelas.

• Sesebuah karya seni yang baik tidak dapat mencetuskan keunikan dan keindahan dengan hanya menggunakan satu elemen seni tetapi perlu disokong dengan elemen- elemen lain.
• Dalam melukis bentuk manusia, di samping kadar banding, unsur jalinan, bentuk dan ruang perlu digabungkan.
• Kesatuan dalam kepelbagaian (unity in diversity) merupakan perkara yang sentiasa dititikberat oleh pelukis untuk menghasilkan karya yang baik dan menarik.

Tajuk: Siri Tari XII

Pelukis: Yusuf Ghani

Karya Yusuf Ghani di atas menerapkan unsur garisan, elemen pergerakan dan warna kontra untuk melahirkan kesan dramatik.

Unsur kepelbagaian, imbangan dan kesatuan jelas digunakan dalam catan di atas.

Kesatuan pada Alam Semula Jadi

• Pelbagai jenis tumbuh- tumbuhan dan serangga mewarnai dunia ini.
• Ia mewujudkan kesan kesatuan yang indah, menarik dan ceria.
• Ia terhasil melalui warna yang sama, jenis yang sama, tema yang sama dan rupa bentuk yang sama.

Jalinan yang sama pada tumbuhan

Tumbuh- tumbuhan yang sama

Kesatuan pada Benda Buatan Manusia

• Kesatuan wujud apabila rekaan itu mempunyai tema yang sama seperti set hiasan ruang tamu, set kusyen dan warna yang sama.
• Kesatuan pada barangan kraf pula wujud melalui penggunaan bahan yang sama atau motif yang diulang- ulang adalah sama.

Corak ukir yang sama pada perabot mewujudkan kesatuan

Motif corak yang sama

Kesatuan dalam Karya Seni Visual

• Penghasilan kesan kesatuan dalam karya seni visual akan menjadikan karya lebih lengkap, teratur dan sempurna.
• Ia terhasil melalui penggunaan tema yang sama dan hubungan bahan dengan alat adalah berkaitan dalam catan.
• Dalam seni cetak pula, garisan dan rupa yang dipaparkan adalah hampir sama dan berulang- ulang.
• Penggunaan warna harmoni dan ton mengukuhkan elemen kesatuan pada karya seni grafik.

Penerapan Prinsip Kesatuan dalam Seni Visual

• Kesatuan melalui jalinan- reka corak yang mempunyai kesan- kesan jalinan yang sama jenis corak yang dihasilkan daripada kesan jalinan bertitik atau bergaris.
• Kesatuan melalui warna- reka corak yang menggunakan warna- warna harmoni.
• Kesatuan melalui bentuk- reka corak yang mempunyai bentuk yang sama jenis seperti objek- objek yang berbentuk bulat. 

Kepelbagaian

Pengenalan

• Kepelbagaian adalah penggabungan pelbagai idea unsur seni, prinsip seni, dan persembahan dalam menghasilkan karya seni.
• Tujuan kepelbagaian ialah untuk mengelakkan kesan hambar dan kebosanan dalam sesuatu rekaan serta memberi tenaga dan daya tarikan kepada sesuatu rekaan.
• Karya seni yang baik ialah apabila kita menggunakan semua unsur seni dan prinsip rekaan.
• Kepelbagaian boleh dihasilkan dari segi susunan dan gayaan unsur- unsur seni yang menggunakan konsep kontra.
• Penegasan adalah prinsip yang mempertingkatkan kepelbagaian kerana ia mewujudkan kesan timbul dan tenggelam dalam sesuatu karya.
• Harmoni pula mempertingkatkan kesatuan dalam menyatukan unsur- unsur seni.

Tajuk: The hair-navel picture

Pelukis: Kurt Schwitters

Kepelbagaian rupa dalam catan

Kepelbagaian corak pada panel ukiran kayu

Kepelbagaian Pada Alam Sekeliling

• Kepelbagaian wujud pada alam sekeliling seperti pada tumbuh- tumbuhan flora atau fauna, gunung- ganang atau cakerawala.
• Dengan wujudnya kepelbagaian, hidup manusia sentiasa ceria dan dapat menikmati bersama anugerah ciptaan Tuhan ini.

a) Kepelbagaian pada benda alam

• Kepelbagaian pada benda alam akan memberi pelbagai variasi keindahan.
• Pelbagai jenis bunga, serangga, warna dan jalinan memeriahkan dan menjadikan dunia ini sangat menarik dan indah.

b) Kepelbagaian pada objek buatan manusia

• Manusia sering menggunakan pelbagai objek yang bercorak, berwarna, berjalinan dan sebagainya.
• Tujuannya ialah untuk menarik perhatian dan merangsang perhatian orang ramai.

Kepelbagaian warna dan motif corak digunakan sebagai hiasan pada badan perahu nelayan

Kepelbagaian pada corak pakaian

c)  Kepelbagaian dalam seni visual

• Kepelbagaian juga dapat ditimbulkan melalui penggunaan jalinan rupa, bentuk dan warna.
• Unsur- unsur seni dan prinsip rekaan yang sesuai diolah dan disatukan untuk menghasilkan kepelbagaian.
• Antara bidang seni yang menerapkan unsur kepelbagaian ialah poster, logo, cetakan, catan, ukiran, seni lanskap dan lain- lain.
• Hasil kraf amat menarik sekiranya elemen kepelbagaian motif jalinan dan corak diberi perhatian.

Poster

Animasi


Arca

d) Kepelbagaian dalam hasil barangan kraf

• Kepelbagaian wujud melalui bentuk dan rupa corak yang pelbagai.
• Elemen kelainan warna, kontra dan rupa mengukuhkan kesan kepelbagaian pada hasil kraf.

Kraf anyaman

Kraf tenunan

Cara Menghasilkan Kepelbagaian dalam Karya Seni

• Menggunakan pelbagai jenis dan kesan garisan.
• Menggunakan warna panas, sejuk dan kontra- warna yang digunakan boleh dipelbagaikan asalkan dapat memberi mesej atau membantu mengindahkan sesuatu karya seni.

Kepelbagaian warna kontra dan hangat

Kepelbagaian warna sejuk

• Menggunakan pelbagai jenis dan kesan jalinan- perhatikan catan di bawah dan lihat bagaimana warna yang pekat (impasto) dapat menjadikan kelopak itu kelihatan seperti yang sebenar di samping menambahkan tekstur pada catan tersebut.

Tajuk: Sunflowers

Pelukis: Vincent Van Gogh

Media: Cat minyak

• Menggunakan kombinasi rupa geometri dan organik.

Tajuk: Sirih Pinang

Pelukis: Syed Ahmad Jamal

Media: Cat minyak

• Menggunakan gabungan bentuk besar dan kecil.
• Menggunakan pelbagai aspek ruang.

Ruang dalam

Irama dan Pergerakan

Pengenalan

• Setiap garisan atau rupa jika digabungkan dengan cara ulangan yang tertentu dapat melahirkan irama.
• Irama visual adalah irama yang boleh dilihat dan wujud apabila bentuk positif diulang dan dipisahkan daripada bentuk negatif.
• Ruang positif adalah iramanya.
• Motif dan corak seringkali dikaitkan dengan pengulangan dan motif adalah satu unit yang diulang dalam irama visual.
• Irama dan pergerakan boleh diwujudkan melalui olahan unsur- unsur seni dengan cara tertentu. Garisan dan rupa boleh diulang untuk menimbulkan irama atau rentak.

Seni bina yang mempunyai ciri irama dan pergerakan

Pengulangan motif menghasilkan irama untuk corak

Tajuk: Dance of Life
Pelukis: Ibrahim Hussin
Media: Catan

Jenis- jenis Irama

• Irama visual yang pelbagai wujud dengan motif dan ruang berlainan.
• Ada pelbagai cara untuk menyatakan motif dan ruang.
• Setiap cara menerampilkan ciri yang berlainan irama.

a) Irama rawak

• Irama rawak terhasil melalui ulangan motif tanpa susunan yang tetap seperti ruang yang tidak sama.
• Corak pada badan harimau, zirafah atau rekahan kulit kayu atau kulit kacang adalah contoh irama rawak.
• Kawasan atau persekitaran yang sibuk juga mewujudkan irama rawak.

Irama corak badan harimau belang

Rekahan pada kulit kayu

b) Irama biasa

• Irama biasa mengandungi motif yang serupa dan ruang yang sama di antaranya.
• Ia mempunyai irama yang konsisten.
• Pengulangan yang sama dipraktikkan untuk mengatur sesuatu objek atau barangan.
• Tempat letak kereta dan rak- rak yang disusun rapi adalah contoh irama biasa.
• Biasanya ia memudahkan orang ramai membuat pilihan.
• Kelemahan irama biasa ialah ia sering kali membosankan jika berlebihan.

Susunan jubin

Susunan barangan di pasar raya

c) Irama berselang- seli (Alternating)

• Irama berselang seli diwujudkan dengan mengubah posisi motif.

d) Irama aliran

• Irama aliran dihasilkan melalui garisan yang beralun dan diulang- ulang.
• Gunung- ganang dan ombak laut menimbulkan kesan irama aliran.

Gunung- ganang

Ombak laut

e) Irama progresif

• Irama progresif akan mengalami perubahan pada motif setiap kali motif diulangi.
• Irama ini boleh bermula dengan segi empat dan akan berubah setiap kali ia diulangi atau dengan warna berlainan.

Imbangan

Pengenalan

• Imbangan ialah keadaan yang berpadanan atau tidak berat sebelah atau garisan tengah yang membahagikan sesuatu objek kepada dua bahagian yang sama.
• Ia merupakan keadaan sama dari segi berat, tarikan dan tumpuan perhatian yang terdapat dalam sesuatu susunan unsur- unsur seni.
• Imbangan perlu untuk menarik perhatian dan menimbulkan suasana formal atau tidak formal disiplin atau ceria.
• Melalui imbangan, susunan tidak akan kelihatan berat sebelah dan akan mewujudkan kesan kesatuan.
• Dapatkah anda bayangkan sekiranya burung, rama- rama mahupun layang- layang tidak dapat terbang tinggi sekiranya sayapnya tidak seimbang?

Imbangan pada kedua- dua belah kepak burung membolehkannya untuk terbang serta menentukan hala tuju dan destinasi pergerakannya.

Garisan axis

Untuk menunjukkan imbangan, garisan axis di tengah- tengah dapat menentukan sama ada kedua- dua bahagian mempunyai persamaan atau tidak.

Imbangan pada alam ciptaan Tuhan

• Benda- benda pada alam ciptaan Tuhan mengandungi unsur imbangan dengan pelbagai tujuan dan maksud.

Imbangan pada seekor labah- labah membolehkannya bergantung dan bergerak di permukaan yang tidak rata.



Imbangan pada sekuntum bunga orkid bertujuan menarik perhatian, proses fotosintesis dan keindahan.

Imbangan pada benda buatan manusia

• Imbangan pada benda buatan manusia khusus untuk melahirkan keindahan dan menarik perhatian.

Imbangan pada seni tembikar mewujudkan keindahan bentuk dan penyesuaian fungsinya.

Imbangan dalam seni bina mewujudkan keadaan yang selesa, indah, menarik dan lambang budaya setempat.


Imbangan pada sebuah gasing adalah untuk stabiliti dan untuk kadar pusingan dalam jangka masa yang maksima.

Jenis- jenis Imbangan

a) Imbangan semetri tulen

• Kiri dan kanan sesuatu benda atau olahan karya adalah sama berat sekiranya dilipat di bahagian tengah.
• Susunan rekaannya adalah seimbang di semua bahagian.
• Elemen imbangan itu boleh terdiri daripada persamaan warna, bentuk, jalinan atau susunan.

Wau atau layang- layang mengandungi unsur imbangan untuk membolehkan ia terbang tinggi. Motif dan corak hiasan juga mengandungi unsur imbangan di kedua- dua bahagian sayapnya.

Imbangan simetri tulen wujud pada rama- rama. Rama- rama mempunyai kepak yang sama saiz, warna dan corak dikedua- dua bahagian.


Wajah manusia mempunyai imbangan simetri tulen. Manusia mempunyai mata, hidung, mulut, dan telinga yang sama saiz di bahagian kiri dan kanan.

b) Imbangan simetri tidak sama/ asimetri

• Imbangan simetri tidak sama ialah susunan dan olahan unsur yang tidak sama di bahagian kiri kanan sesuatu gubahan, tetapi mempunyai keberatan yang sepadan untuk melahirkan kesan imbangan.

Gubahan yang mempunyai imbangan simetri tidak sama melalui saiz dan susunan objek.

c) Simetri semua arah

• Simetri semua arah merujuk kepada susunan elemen- elemen dan objek yang berpusat.

Merak mengigal

Kelarai pecah lapan

Kubah Masjid Sultan Sulaiman, Klang, Selangor

Aplikasi Imbangan

a) Mencorak

• Motif dan rupa yang berseimbangan akan menghasilkan corak yang berseimbangan juga.
• Motif dan rupa yang bebas boleh diolah untuk menjadikan corak itu berseimbangan dan mempunyai susunan teratur.

b) Seni ukir

• Corak ukiran kayu tradisional mempamerkan imbangan yang baik.
• Biasanya imbangan simetri digunakan untuk tujuan ini.

Ukiran kayu menggunakan format simetri semua arah berpusat

c) Anyaman

• Corak kelarai yang sama diulang sekeliling anyaman mengkuang, buluh, rotan atau pandan.
• Kelarai anyaman mempunyai ciri- ciri keseimbangan yang ketara.

d) Tenunan

• Corak tenunan dihasilkan melalui ulangan motif yang menghasilkan corak.
• Susunan dan reka letak motif adalah seimbang untuk menyerlahkan keayuan pemakai.

Tenunan songket berformatkan simetri tulen

Tenunan berformatkan simetri tidak sama.

e) Seni grafik

• Imbangan dalam seni grafik mempengaruhi persepsi audien.
• Imbangan ini menggambarkan pengaruh, identiti, dan wawasan pertubuhan secara simboliknya.
• Dalam poster, imbangan merujuk kepada susunan huruf- huruf dan susunan ilustrasi.

Logo syarikat yang berformatkan simetri semua arah berpusat

Cara- cara Menimbulkan Imbangan Tidak Simetri dalam Karya Seni Visual

a)Penggunaan warna yang berkuasa hebat

• Warna hebat digunakan untuk mengimbangkan warna neutral pada imej.
• Reka bentuk yang kecil boleh diwarnakan dengan warna yang berkuasa hebat untuk mengimbang rupa bentuk besar yang berwarna neutral.

b) Penggunaan nilai warna

• Warna- warna yang gelap mempunyai daya penarik yang lebih daripada warna yang muda.
• Bentuk yang kecil mesti diwarnakan dengan warna bernilai gelap untuk mengimbangi rupa bentuk yang besar tetapi ringkas.

c) Penggunaan rupa bentuk kompleks

• Sekiranya kedua- dua reka bentuk dan sama nilai maka rupa bentuk yang lebih kompleks akan menjadi tumpuan.
• Oleh itu, rupa bentuk yang kompleks dan kecil boleh digunakan untuk mengimbangi rupa bentuk imej yang besar tetapi ringkas.

d) Penggunaan jalinan yang berbeza- beza

• Jalinan yang besar dan kesat lebih menjadi tumpuan daripada jalinan yang halus dan licin.
• Untuk mengimbangi rupa bentuk yang kecil dengan yang besar, jalinan kasar dan kesat harus digunakan untuk rupa bentuk kecil.